---

مسیح موعود در آئین زرتشت و مقایسه آن با مسیحیت

مسیح موعود در دیگر باورها

آئین زرتشت باوری باستانی

ظهور مسیحای موعود یکی از اعتقادات اصلی مسیحیان است که با خود حیات جاودانی را برای آنها به ارمغان می آورد. این عقیده فقط مختص مسیحیان نیست بلکه در عقاید و باورهای دیگر نیز به نوعی مسیح موعود وجود دارد. تا قبل از ورود اسلام به ایران، آئین زرتشت دین قالب مردم ایران بوده و زرتشتیان مانند دیگر آئینهای شرقی از جمله بودا و میتراپرستی به منجی موعود باور داشته اند. درباره تولد زرتشت و به وجود آمدن این آئین اختلاف نظر وجود دارد، زرتشتیان معتقدند که او ایرانی و اهل آذربایجان بوده است و زمان تولد او را تا بیش از 6500 سال قبل از میلاد میدانند.[1] اما اکثر محققین از جمله مری بویس 1100 قبل از میلاد را صحیح میدانند.[2] به عبارتی با فاصله بسیار زیاد آن را قبل از یهودیت میدانند، حتی ارباب کیخسرو شاهرخ در کتاب “زرتشت پیامبری که از نو باید شناخت” مینویسد: کلمه “یهوه” که به زبان عِبری در تورات برای نام خدا استفاده شده از همان لفظ “اهورا” گرفته شده است.[3] با مطالعه همین کتابی که ذکر شد میتوان به این موضوع پی برد که بعضی از محققین زرتشتی این آئین را مادر دیگر آئینها میدانند.

مسیح موعود در آئین زرتشت

دیگر آئینهای شرقی هم همگی انتظار یک مسیح موعود را میکشند اما زرتشتيان منتظر سه مسیح موعود هستند كه هر کدام از آنها با فاصله هزار سال با دیگری ظهور خواهند کرد. اولین موعود “اوخشیت ارته” نام دارد، بعد از آن “اوخشیت نمه” می آید و بعد از هزار سال سومین موعود که “استوت ارته” نام دارد و نجات دهنده اصلی است ظهور خواهد کرد. به این سه موعود “سوشیانت” نیز گفته میشود، البته باید در نظر داشت که این لقب به طور خاص برای سومین موعود استفاده میشود، اما گاهی برای دو موعود دیگر نیز به کار برده شده است.[4] معنای نام او “نجات دهنده” میباشد. این سه مسیح در واقع سه نقطه عطف در آئین زرتشتی محسوب میشوند، هر کدام از آنها بر ضد اهریمن قیام می کنند، او را شکست می دهند و مردم را به راه راست هدایت می کنند، اما همانطور که گفته شد نجات دهنده اصلی “سوشیانت” می باشد. این تا حدودی شبیه آموزه تثلیث در مسیحیت است که سه شخص تثلیث هر کدام برای نجات انسان قسمتی از نقشه نجات را به عهده میگیرند، اما آن کسی که نجات را عملاً بر روی زمین انجام میدهد شخص دوم تثلیث یعنی عیسی مسیح است. در آئین زرتشت این وظیفه به سومین موعود سپرده شده است.

مادر مسیح

نام  مادر سوشیانت “اردت فذری” می‌باشد و درباره او نوشته شده: “او پسری خواهد زایید که همه گزندهای دیوان و مردمان را دور خواهد کرد”.[5] در عهد جدید نوشته شده که نام مادر مسیح مریم است[6] و در کتاب اشعیا که 700 سال قبل از میلاد نوشته شده میخوانیم: “بنابراین خود خداوند به شما آیتی خواهد داد: اینک باکره حامله شده، پسری خواهد زایید و نام او را عمّانوئیل خواهد خواند.”[7] در متون زرتشتی دربارۀ معنی سوشیانت چنین آمده است: “او را از این جهت سوشیانت خوانند، برای آن که او به کلیه جهان مادی سود خواهد بخشید.”[8] نسبت مادر سوشیانت نیز به زرتشت میرسد، با توجه به اینکه خود او پدر زمینی ندارد و مادر او توسط شستشو در دریاچه آبستن میشود و نطفه او نیز به زرتشت میرسد، پس سوشیانت هم از طرف مادر و هم از طرف پدر به زرتشت میرسد. در کتاب مقدس نیز هم نسل مادر عیسی[9] و هم نسل پدرخوانده او به خاندان داود میرسد[10] که پادشاه بزرگ بنی اسرائیل میباشد.

شخصیت مسیح و پیروانش

سوشیانت سمبل یک انسان است و همانند پدرش (زرتشت) “فر” ایزدی یا “خورنه” همراه دارد.[11] در مسیحیت عیسی یک انسان کامل بوده[12] و از الوهیت کامل برخوردار است.[13] اولوهیت عیسی نیز برابر و برگرفته از پدرآسمانی او است. در اوستا نوشته شده که “سوشیانت” و یارانش دارای فره کیانی هستند و دارای یک نیروی آسمانی‌ هستند که قدرتهای خاصی به آنها میدهد.[14] در نوشته های زرتشتی انسانها به واسطه داشتن فروهر که جزئی الهی محسوب میشود با آفریننده خود متحد میشوند.[15] “فر” یا “خورنه” به مانند همان فیض خدا در مسیحیت است، که هر کسی ایمان بیاورد فرزند خدا محسوب میشود.[16] زرتشتیان “فر” را نماد پیروزی میدانند و معتقد هستند تنها به کسانی تعلق میگیرد که مورد عنایت یزدان باشند،[17] مانند فیض که در مسیحیت شامل کسانی میباشد که خوانده شده اند تا فیض الهی را گرفته و نجات خدا را دریافت کنند.[18] در کتاب نهم دینکرد آمده است: “من- یعنی اهورامزدا- عامل نوسازی (جهان) را خلق نموده‌ام، سازنده و برپا دارنده نیکی و عدالت و پرهیزگاری، سوشیانت را، با آن شکوه و جلالی که چشمان همه را خیره کند” [19] در کتاب مقدس نیز میبینیم که خدا پسر خود را مولود میکند[20] تا بوسیله او عدالت و راستی را برپا دارد و گناه را از میان بردارد.

نقش مردم

در مورد نقش مردم در قیام منجی نیز در گاتها تسریع شده است که: “انسان باید با دیوان و مردمان پیرو آنها دشمنی ورزیده و راهش را از کسی که اهورامزدا او را خوار می‌شمارد جدا کند و چنین کسی است که در مورد اهورامزدا و رهانندگان دانا و یاوران دین پاک، نیک می‌اندیشد و مزدا او را دوست و برادر، بلکه پدر خواهد بود” [21] “و همه مردم دیندار شوند و سوشیانت را آنچنان که درخور نیرو و پیروزی اوست، بزرگ و ارجمند دارند.”[22] در مسیحیت نجات انسانها فقط به عهده مسیح موعود و فرشتگانش گذاشته شده و او در این راه از کمک مردم بهره ایی نمیبرد، اما در زمانهای آخر به همراه پیروان خود بر روی زمین سلطنت خواهد کرد.[23] در مسیحیت این پیشگویی نیز شده است که روزی هر زانویی در برابر او خم شده و هر زبانی اعتراف میکند که او خداوند است.[24] اما در مسیر شکست دادن شیطان آن مردم دخالتی ندارند.

شکست اهریمن و شیطان

در متون زرتشتی نوشته شده که با دعای سوشیانت “دیو آشموغ” که مظهر شرارت است میمیرد و سوشیانت با کمک یاران خود به جنگ با اهریمن خواهد رفت. در این جنگ دسته ایی از نیروهای آسمانی به سوشیانت یاری میرسانند. در اوستا آمده است: “کسی را که برای بازداشتن دشمن دین مزداپرستی از (یاوری) آنان- هفت امشاسبند- یعنی فرشته‌های مقرب الهی بهره مند شود را می‌ستاییم”.[25] سوشیانت راه زرتشت را در پیش می‌گیرد، بعد از آن که سوشیانت، جهان را تازه کرد، فَرَشگرد  یا همان رستاخیز مردگان اتفاق می افتد. در مسیحیت نیز رستاخیز مردگان بعد از شکست دادن شیطان صورت میگیرد و در کتاب مکاشفه بیان شده است.[26]

دروغ و دیوان پلید نیز به جایی رانده می‌شوند که از آنجا آمده اند [27] جهان پر از عدل و راستی شده و سلطنتی نو برپا میشود، در این سلطنت جدید ظلم و ستم از بین میرود و همه مردم اهورامزدا را خواهند شناخت و او را پرستش میکنند و با همدیگر نیز با راستی و حقیقت رفتار کرده و همدیگر را محبت میکنند. مردم همه گیاهخوار خواهند شد و گرسنگی و قحطی از بین میرود. در آئین مسیحیت نیز در آخر شیطان شکست خورده و به دریاچه آتش افکنده میشود.[28] و جهان پر از عدل و راستی شده و همه مردم با محبت با هم رفتار می کنند.[29]

کلام آخر

در بسیاری از موارد موعود زرتشتی که با نام “سوشیانت” معرفی میشود به موعود مسیحیت یعنی عیسی شباهت دارد. این از روح خداجویی است که در روح و نفس هر انسانی وجود دارد، انسانهایی که همگی به شباهت خدا آفریده شده اند. پس طبیعی میباشد که در انتظار مسیح موعود همه اقوام پیشگویی هایی شبیه به واقعیت داشته باشند که از دانسته هایی که در نهاد آنها توسط یک خدا گذاشته شده سرچشمه میگیرد. اما آنچه برای هر شخص خداجویی مهم است پیدا کردن موعود واقعی میباشد که به عقیده مسیحیان 2000 سال پیش از مریم باکره در بیت لحم متولد شده است.

نویسنده: رامین باقری
تاریخ: جون 2020

---

[1] ارباب کیخسرو شاهرخ، زرتشت پیامبری که از نو باید شناخت، فروغ مزدیسنی (انتشارات جامی 1380 ص 48)         

[2]  مری بویس، تاریخ کیش زرتشت. انتشارات نگاه ص 43

[3] ارباب کیخسرو شاهرخ، زرتشت پیامبری که از نو باید شناخت، فروغ مزدیسنی (انتشارات جامی 1380 ص 57)

[4] ابراهیم پورداوود، سوشیانس، (اتشارات فروهر ص 7 تا 21)

[5] اوستا، فروردین تشت، ص 142

[6] لوقا باب 1

[7] اشعیا باب 7 آیه 14 ترجمه قدیم

[8] اوستا، فروردین یشت بند 129

[9] انجیل لوقا باب 3

[10] انجیل متی باب 1

[11] اوستا، یشت 19، فقره 89

[12] رومیان باب 5 آیه 15

[13] فیلیپیان باب 2 آیه 6

[14] اوستا، زامیاد یشت، کرده 1 تا 15

[15] ابراهیم پورداوود، سوشیانس، ص 123

[16] اول یوحنا باب 3 آیه 9

[17] تاریخ کیش زرتشت، مری بویس، همایون صنعتی زاده (انتشارات توس 1376 ص 85).

[18] اول قرنتیان باب 1 آیه 4

[19] دینکرد فصل 33 فقط 1

[20] اول یوحنا باب 5 آیه 1

[21] اوستا، گاتها، فقرات 11 و 45

[22] دینکرد فصل71، فقرات 7 و 45

[23] دوم تیموتائوس باب 2 آیه 12

[24] رومیان باب 14 آیه 11

[25] اوستا، هفتن یشت کوچک سرود شماره 12

[26] مکاشفه باب 20 آیه 5

[27] اوستا، زامیادیشت، کرده 1

[28] مکاشفه باب 20 آیه 10

[29] مکاشفه باب 21

---

---

منابع

اوستا، زامیاد یشت

اوستا، دینکرد

اوستا، هفتن یشت

اوستا، گاتها

اوستا، یشت

بویس، مری. همایون صنعتی زاده. تاریخ کیش زرتشت. انتشارات گستره 1393

پورداوود، ابراهیم. سوشیانس: موعود مزدیسنا، انتشارات فروهر 1390

شاهرخ، ارباب کیخسرو. زرتشت: پیامبر که از نو باید شناخت، سیری در فروغ مزدیسنی. انتشارات جامی 1380          کتاب مقدس. از ترجمه قدیم، انتشارات ایلام 2012

  سال 2020http://ghiasabadi.com/

  سال 2020www.razgah.com

  سال 2020www.rasekhoon.net

  سال 2020www.basirat.ir  

سال 2020https://hawzah.net/

---